معماری بازارهای اسلامی و بررسی بخش ها و فضاهای بازار به همراه فیلم و چند نمونه بازار مشهور با معماری ایرانی اسلامی

در انتهای همین صفحه می توانید فایل pdf این مقاله را دانلود کنید تا در زمان های بعدی نیز به مطالب آن دسترسی داشته باشید.

در صورتی که در خصوص معماری بازارهای ایرانی اسلامی و معماری بازارهای سنتی ایران نیاز به اطلاعات بیشتری داشتید، می توانید از لیست پاورپوینت هایی که در این صفحه قرار دارد، بازار مورد نظر خود را انتخاب کنید و پاورپوینت بازار مورد نظر را دریافت کنید و اطلاعات کاملتری در خصوص آن کسب کنید.

بازار به مرکز اصلی بازرگانی شهر یا روستا گفته می شود. این نوع بازارها در شهرهای زیادی از آسیا، آفریقا و بخش هایی از اروپا گسترش یافته است.

واژه بازار از پارسی میانه وازار و از پارسی باستانی واچار سرچشمه میگیرد و تقریبا در هر زبانی که این نوع بازار در آن رایج باشد به همین شکل کاربرد دارد.

جایگاه بازار در شهرهای اسلامی

در بررسی بازار در معماری اسلامی و جایگاه آن در شهر های اسلامی مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا از لحاظ موقعیت جغرافیایی و طبیعت اطرافشان به چهار نوع متفاوت تقسیم بندی می شوند:

1- بازارهایی که در محور بین دو دروازه شهر قرار دارند. مانند الجزیره پایتخت الجزایر ، قاهره پایتخت مصر ، قیروان تونس ، مکناس مراکش و رباط پایتخت مراکش.

2- بازارهایی که در محور یک دروازه و مسجد جامع شهر یا قصر حاکم شهر قرار داشته اند. مانند فاس قدیم مراکش ، مدینه عربستان ، شهر تازه مراکش ، تهران و تونس.

3- بازارهایی که در مسیر بین دو مسجد بزرگ و ارگ قرار گرفته اند. مانند اصفهان ، استانبول و مکه.

4- بازارهایی که بین مسجد جامع شهر و ارگ یا بین ارگ و یکی دیگر از فضاهای مهم شهری قرار گرفته اند یا بین یک بندر و مرکز شهر ایجاد شده اند. مانند حلب سوریه ، بغداد عراق ، دمشق سوریه ، کویت ، مهدیه و تطوان.

بازار یکی از مهم ترین فضاهای شهری و عناصر عملکردی در شهر است که مفصل ارتباطی بناهای عمومی با شهر محسوب می شود. بازار که از مهمترین فضاهای اجتماعی و شهری هر جامعه است، شبکه ای در هم تنیده از روابط اجتماعی و اقتصادی را در جوار بناهای عمومی دیگر شکل می داد و نقش تعیین کننده ای به عنوان عامل شکل دهی استخوان بندی و ساختار کالبدی شهرهای ایرانی اسلامی داشته است.

بازارهای اسلامی با معماری سنتی

معماری بازارهای سنتی ایران

در معماری سنتی ایران فضاهای بسیاری وجود دارد که به دلیل داشتن سبک طراحی و معماری خاص به راحتی جای خود را در میان فضاهای عمومی باز کرده‌اند و به سرعت از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار شدند. بازار اسلامی، به عنوان یکی از این فضاهای خاص در معماری سنتی ایران به حساب می‌آید.

بازارهای ایران و در واقع بازار های قدیمی ایران به دلیل برخورداری از ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد در اصل همیشه زبانزد تمام جهانیان بوده است. ویژگی‌هایی خاص مانند ثابت نبودن بازار در برخی از شهرها و روستاها باعث شده است تا هنوز هم بقایای مکانی به نام بازارگاه وجود داشته باشد.

هر کدام از بازارهای ایران در گذشتهِ خود یک داستان خاص و منحصر به فرد داشته اند. برای مثال، بازارهایی مثل گنجعلی خان کرمان، بازار اصفهان و بازار وکیل شیراز همگی با یک طرح اصلی ساخته شدند. اما بازاری مثل بازار تهران به تدریج ساخته شد.

بازارهای اسلامی که دارای معماری سنتی هستند ، این سه بخش اصلی را شامل می شوند:

1- کوی ها یا گذرگاه های اصلی و فرعی یا راسته ها

2- مجتمع های تجاری که دارای انبار و مکان هایی برای سکونت موقت بازرگانان هستند که به این مکانها کاروانسرا هم گفته می شود.

3- مجتمع های تجاری که فاقد مکانی برای استراحت هستند که به آنها تیمچه یا قیصریه یا بدستان هم گفته می شود.

بازار نقش جهان اندیشه - معماری بازار ایرانی اسلامی

فضاهای بازار و بخش های مختلف آن

در این بخش به ارائه اطلاعات بیشتری در خصوص ریز فضاهای بازارچه محلی و بازارهای بزرگ می پردازیم و سعی داریم که تا جای ممکن محتوای کاملی را ارائه کنیم که برای شما مفید واقع شود. در صورتی که قصد طراحی بازارچه محلی را دارید، می توانید از این اطلاعات برای طراحی خود استفاده نمایید.

راسته اصلی بازار

بازار اصلی معمولاً خطی است و در کنار مهمترین خطوط شهر واقع شده است. به همین دلیل مهمترین بخش و جز اصلی بازار توالی اصلی آن است. سفارشات بازار در ساده ترین شکل و در هر طرف فروشگاه های فیزیکی شکل می گیرد. بیشتر بازارها به تدریج ایجاد و توسعه می یابند ، بنابراین ترتیب این بازارها به طور غیر مستقیم و ارگانیک از طریق روش های مدرن انجام می شود. چند بازار اندک که توسط حاکمان یا افراد خیرخواه ساخته شده ، بصورت مستقیم طراحی شده اند.

اصناف مختلفی در امتداد یک راسته اصلی قرار گرفته به این ترتیب که هر صنف در بخشی از راسته اصلی قرار گرفته است. در بعضی از شهرهای بزرگ دو یا چند راسته اصلی به صورت موازی یا متقاطع وجود دارد.

راسته فرعی

بازارهایی که در شهرهای کوچک قرار داشتند ، فقط یک راسته اصلی را شامل می شدند اما در شهرهای بزرگتر علاوه بر راسته اصلی بازار، چند راسته فرعی هم به صورت موازی یا عمود بر راسته اصلی بوجود می آمد که بخاطر توسعه بازار در مسیرهای فرعی بود. هر چقدر میزان فعالیت های اقتصادی در شهر مورد نظر بیشتر بود تعداد راسته ها و معابر فرعی هم بیشتر می شد. در اغلب موارد هر کدام از راسته های فرعی به یکی از اصناف و مشاغل اختصاص داشت و فقط همان کالای خاص در آن راسته موجود بود.

دالان

دالان یک فضای ارتباطی است که در فضاهای معماری غالبا به شکل خطی رابط فضای داخلی و بیرونی ساختمان است و یا تنها بین فضاهای درونی ساختمان ارتباط برقرار می کند. دالان در بازارهای بزرگ هم همین نقش فضای ارتباطی را ایفا می کند و غالبا بصورت کوچه یا راسته ای فرعی است که از یک سو به راسته ای دیگر و از سمت دیگر به یک کاروانسرا متصل است و معمولا در دو طرف آن چند حجره و دکان وجود دارد. بازار تهران یکی از نمونه هایی است که دالان های زیادی در آن وجود دارد.

سرا یا خان

سرا در واقع همان مرکز تجارت بوده که جنس نمونه در این قسمت تحویل گرفته می شده و در مکان های مختلف پخش می شده است. سرای گنجعلی خان کرمان و سرای وزیر قزوین دو نمونه سرای بزرگ و مشهور کشور می باشند.

کاروانسرا

نام گذاری کاروانسراها (خان ها) بیشتر بر اساس کالاهایی بوده که در آن کاروانسرا معامله میشده و یا از نام بنیانگذار آن کاروانسرا گرفته شده است.

کاروانسراها یا همان مجتمع های تجاری که امکان سکونت دارند در شهرهای اسلامی از لحاظ طرح و ترکیب ساختمانی تفاوت محسوسی با هم ندارند و با وجود گذشت قرنها ، تغییر زیادی در آنها بوجود نیامده است. کاروانسرا بطور کلی شامل یک حیاط میانی است که دور تا دور آن را حجره های به هم پیوسته تشکیل داده اند.

تفاوت کاروانسراها بیشتر در شکل زمین ، تعداد طبقات و نوع ایوان و رواق و راهروها می باشد. اکثر کاروانسراها دو طبقه هستند و البته در تبریز ، استانبول و بیروت کاروانسراهای سه طبقه هم وجود دارد. خان ها (کاروانسراها) در قاهره و فاس و چند شهر دیگر بیشتر از دو طبقه دارند که با در نظر گرفتن این تفاوت ها می توان خان را به 8 طرح اصلی دسته بندی کرد که در ادامه به معرفی این هشت طرح خواهیم پرداخت:

1- خان با رواق و ایوان سراسری در همه طبقات

در این نوع که بیشتر در خاورمیانه دیده می شود ، حجره ها از طریق ایوان به حیاط دسترسی دارند. حجره ها شبیه به هم هستند و ابعاد متفاوتی با هم دارند و مساحت بعضی از آنها مثل خان البرود در بیروت 5 مترمربع است و بعضی دیگر مانند بویوک ینی خان در استانبول به 50 مترمربع هم می رسد.

2- خان با ایوان سراسری در سه طرف

طرح این نوع خان برای صرفه جویی در زمین ارائه شده و به خان های کوچکتر اختصاص دارد. مانند خان الصابون طرابلس لبنان یا خان الحبال حلب.

3- خان با رواق و ایوان سراسری و راهروی داخلی

این نوع خان کمتر یافت می شود و برای زمین های قناس طراحی شده است. مانند خان حسن پاشا در استانبول. با توجه به قناس بودن زمین در این نوع خان ها ، ابعاد حجره ها متفاوت است و حیاط آنها نیز کوچکتر است. در خان آنتون بک بیروت که از خان های قرن سیزدهم و چهاردهم است ، از این طرح استفاده شده است.

4- خان با رواق و ایوان سراسری در یک طبقه

خان هایی مانند سراهای بازمانده از عهد صفوی در ایران که حجره ها در طبقه همکف بصورت مستقیم یا از طریق هشتی کوچکی به حیاط راه دارند و این هشتی ها در طبقه بالا به هم متصل هستند و راهروی را تشکیل می دهند. مانند خان مادرشاه و سرای تالار در اصفهان.

5- خان با رواق و ایوان سراسری در دو طبقه

این نوع سرا که در کشور مصر وجود دارد به این شکل طراحی شده که طبقات همکف و اول از طریق ایوان و رواق به حیاط متصل می شوند و راهروهای طبقات بالاتر در درون ساختمان قرار گرفته اند. مانند وکاله قایتبای و وکاله الغوری در قاهره.

6- خان با مهتابی های دورتادور

در این نوع خان که بیشتر در مختص سراهای قرن سیزدهم در ایران هستند طبقه بالای همکف کمی عقب قرار گرفته و تشکیل مهتابی داده است. مانند سرای حاجی کریم در اصفهان و سرای احمدی در شیراز و فُندُق سوق التطاوین در شهر تازه و فُندُق الطرافه در رباط مراکش.

7- خان با ایوان و گوشه های پخ

این نوع خان مختص معماری ایرانی بوده و بیشتر در ایران  دیده می شود و یا مناطقی که تحت تاثیر معماری ایران هستند. مانند  مانند دیار بکر و اورفا در ترکیه.

8- خان با صحن سرپوشیده

در این نوع خان، صحن میان خان با یک یا چند گنبد پوشیده شده است. حجره ها گرداگرد صحن قرار دارند و طبقه بالا نیز دارای یک ایوان سراسری و مشرف به صحن است. خانهای دمشق بجز خان الحریر و خان الزیت کلا از این نوع هستند.

خانبار یا کالنبار

محل انبار و کار روی جنس بوده است. در واقع وقتی جنسی توسط چهارپایان حمل می شده نباید وارد بازار می شد به همین دلیل اجناس از راهی موازی به نام پس کوچه در خانبارها خالی می شده است. خانبارها محوطه های بزرگی بودند که در پشت سراها قرار داشتند و درآنجا چند کارگاه دستی کوچک و انبار قرار داشته است.

قیصریه

به معنی سرای طولانی و بلند است که درآنجا صنعتگرانی فعالیت می کردند که کار آنها ظریف بوده است، پیشه ورانی مانند زرگران ، گوهریان ، سوزن دوزان ، و بزازان. قیصریه ها در محیطهای خلوت تر قرار داشته اند و همین موضوع باعث می شده که پیشه وران بتوانند کارهای هنری خود را با دقت و ظرافت انجام دهند. بازارچه بلند در اصفهان، قیصریه وکیل شیراز، قیصریه اصفهان ، قیصریه قزوین و قیصریه ابراهیم خان در کرمان از زیباترین قیصریه ها هستند.

چهارسوق

چهارسوق در معماری چیست؟

قسمتی از بازار که دو راسته اصلی و مهم بازار در آنجا به هم می رسیدند را چهارسو یا چهارسوق می نامند. در بعضی از موارد در محل برخورد دو راسته طراحی شده بازار ، غالبا فضایی طراحی شده به صورت چهارسو می ساختند که به دلیل موقعیت ارتباطی آن، جزو قسمت های مهم محسوب می شد.

تقاطع دو راسته اصلی بازار در معماری بازار، چهارسوق نام دارد. چیزی شبیه چهارراه در معماری شهری.
مهمترین چهارسوق بازار تهران «چهارسوق بزرگ» نام دارد که قدمت آن به اوایل دوره قاجار برمی‌گردد. گچبری های زیبا و استفاده از طاق ضربی مهمترین ویژگی چهارسو بزرگ بازار تهران است. چهارسوق بزرگ درست در تقاطع راسته مسجدجامع و بازار مسجدجامع قرار دارد.

اصطلاح «چهار سوق» که برای تقاطع این دو راسته اصلی استفاده می شود، ریشه ای عربی دارد. در واقع سوق در زبان عربی به معنی بازار است و استفاده از این اصطلاح در بین مراجعان و کاسبان بازار رواج پیدا کرده است. بازار تهران چهارسو مهم دیگری هم در امتداد چهارسوق بزرگ دارد که به چهارسو کوچک معروف است که در تقاطع بازار مسگرها و بازار امامزاده زید (ع) قرار گرفته است.

در فرهنگ عامه به چهارسوق «چارسو» هم می‌گویند. بازاری که از 4 طرف به سمت مغازه ها و حجره ها راه دارد. آجرکاری، سقف های گنبدی، استفاده از نورگیر در بالای سقف، گچبری، کاشیکاری و مقرنس از جمله هنرهایی است که در معماری چهارسوق کاربرد دارد. علاوه بر بازار بزرگ تهران نمونه هایی از چهارسوق در بازارهای قدیمی از جمله بازار تجریش یا بازار قدیمی شهرری نیز به چشم می‌خورد.

چهارسوق بازار بزرگ تهران

بازار بزرگ تهران یکی از قدیمی ترین بازارهای ایران است که بخش هایی از آن به دوران زندیه باز می گردد. چهارسوق بزرگ بازار بزرگ تهران یکی از بخش های بازار بزرگ است که بیش از 450 سال قدمت دارد. از خیابان پانزده خرداد از ورودی مقابل خیابان ناصرخسرو که وارد بازار بزازها شویم و مسیرمان را مستقیم ادامه بدهیم به چهارسوق کوچک می رسیم. سمت چپ ما بازار چهارسوق بزرگ قرار گرفته است.

در بازارهای قدیمی اصطلاحاتی برای آدرس دهی وجود دارد که کمتر در میان مردم عادی رایج است. یکی از این اصطلاحات چهارسوق است. اصطلاح چهارسوق یا چهارسو به چهارراهی اطلاق می گردد که از تلاقی دو راسته بازار به وجود می آیند. هر چه عرض بازارها بزرگتر باشد چهارسوی پدید آمده بزرگتر می باشد.

در چهارسوق های قدیمی سقف های گنبدی شکل و طاق های ضربی وجود دارند که با کاشی کاری، مقرنس کاری و آجر کاری تزیین شده اند و یک نورگیر در انتهای سقف معمولا نور اکسیژن بازار را تامین می کند. معمولا مغازه هایی که در چهارسوق قرار دارند اجناس شیک تر و با کیفیت تری ارائه می کنند. چهارسوق بزرگ در سال 96 به همت سه معمار داخلی و 8 معمار از دانشکده آخن آلمان در قالب توافقی که بین سازمان میراث فرهنگی و دانشکده معماری آخن بسته شده بود، مرمت گردید.

چهارسوق بازار تهران در سال 1356 با شماره 1541 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

ویدیویی از چهارسوق بازار تهران

میدان

در بعضی از بازارهای مهم در شهرهای بزرگ غالبا یک میدان در کنار یا در امتداد آن وجود داشت زیرا بازار مهمترین راه شهر بود و در بیشتر موارد به یک میدان شهری منتهی می شد. بازار بزرگ اصفهان با دو میدان سبزه میدان (میدان کهنه) و میدان نقش جهان مرتبط است. در کنار قسمتی از بازار کرمان، میدان گنجعلی خان قرار دارد. سبزه میدان در کنار بخشی از بازار تهران بود و هنوز قسمتی از فضای آن باقی است. میدان خان یزد نیز از این نوع میدانها به شمار می آید.

جلو خان

جلوخان در واقع فضایی است که از سه طرف یا چهار طرف محصور شده و فضایی به شکل یک میدان کوچک است که به عنوان یک فضای ورودی یا تجمع مورد استفاده قرار می گرفته. جلوخان اصلی مسجد امام در بازار تهران و جلوخانهای مسجد النبی در بازار قزوین که تا حدی تغییراتی در آنها ایجاد شده و جلوخان سردر قیصریه در بازار اصفهان از نمونه های باقی مانده به شمار می آیند.

حجره

دکان یا حجره کوچکترین و در عین حال ساده ترین بخش فضای بازار به حساب می آید. بعضی از دکان ها یا حجره ها وقتی به صورت خطی در دو طرف یک مسیر قرار می گیرند ، یک راسته بازار را بوجود می آورند. مساحت حجره ها بطور متوسط بین 10 تا 25 مترمربع بوده است. حجره هایی که در طبقه همکف و هم تراز با سطح معبر قرار داشته اند ، نقش یک دکان یا مغازه را ایفا می کرده اند که در آنها کالایی ارائه می شده و حجره هایی که در طبقه فوقانی بازارهای دوطبقه قرار داشته اند ، بیشتر به عنوان دفترکار و فضای اداری یک تجارتخانه محسوب می شده. البته بعضی از حجره هایی که در طبقه فوقانی بازارها قرار داشته اند به عنوان کارگاه نیز مورد استفاده قرار می گرفتند.

بعضی از حجره های بازار کمی از سطح معبر بالاتر بودند که این ارتفاع حدود 75 سانتیمتر بوده. در بعضی از موارد در چنین حالتی در زیر هر حجره یک انبار می ساختند. حجره های بعضی از مشاغل نقش یک کارگاه را هم داشت و در این حالت کف این حجره ها با سطح معبر همتراز بوده و یا حتی کمی پایینتر از سطح معبر بوده است. بعضی از آهنگریها، مسگریها و نجاریها همین حالت را داشتند و بعضی از حجره ها علاوه بر فضای اصلی، بخشی را هم بعنوان صندوقخانه داشتند. صندوقخانه فضایی بود که در انتهای حجره قرار داشته و با دیواری از فضای اصلی حجره تفکیک می شد.

تیمچه

تیمچه در معماری چیست ؟

تیمچه به بخشی از بازار های ایرانی اطلاق می شود که از نظر معماری شبیه راسته های بازار است و در اندازه های کوچکتر نسبت به راسته ها ساخته شده است. تیمچه اغلب سرپوشیده است و دارای گنبدهای بزرگ، کاربندی ها و تزیینات بسیار زیبا در گچبری و دروگری می باشد و از زیباترین بخش های بازار های قدیمی ایران هستند.

از دیگر بخش های جالب توجه بازارهای قدیمی تیمچه ها بودند که ظاهرا در مراحل پایانی ساخت بازار بوجود آمده و معماری آنها نیز نسبت به سایر بخشها کاملتر است. تیمچه اکثرا دارای طرحی هشت وجهی است که دارای فضایی نسبتا بزرگ و سرپوشیده است که فضای سرپوشیده در بازار در دو یا سه طبقه ساخته شده و در گرداگرد صحن مرکزی آن دکان ها و حجره ها قرار گرفته اند. فضای مرکزی و وسیع تیمچه با طاق و گنبدهای مسقف شده و با کاربندی و مقرنسهای زیبا مزین می شده است. تیمچه بزرگ قم و تیمچه امینی کاشان درست در عصر انحطاط معماری ایران به صورت یک شاهکار نغز و هنرمندانه خودنمایی کرده اند.

چند نمونه از بازارهای مشهور با معماری ایرانی

معماری بازار بزرگ تبریز

وقتی از بازارهای ایرانی صحبت می‌کنیم، بازار بزرگ تبریز اولین جایی است که باید به یاد بیاوریم. بهترین و معروفترین بازار ایران، در تبریز قرار گرفته است و به عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده جهان شناخته می شود. مساحت بازار تبریز حدود یک کیلومتر مربع است که دارای 11 دالان، 20 راسته، 25 تیمچه، 35 سرا و 6500 حجره است. قدمت بنای فعلی بازار تبریز به اوایل دوره قاجار می رسد و معروفترین راسته بازار تبریز، راسته طلافروشها است.

بازار فرش تبریز، بازار امیر، بازار بلورفروشان، بازار حرمخانه، بازار شیشه گر خانه، بازار صادقیه و بازار یمنی دوز از جمله بازارچه های مطرح بازار بزرگ تبریز محسوب می شوند.

دانلود پاورپوینت معماری بازار تبریز ppt

معماری بازار قیصریه اصفهان

قیصریه معروفترین بازار اصفهان است که در میدان نقش جهان واقع شده است این بازار با نام بازار سلطانی نیز شناخته می شود. ساختار بازار قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازه‌های اصناف گوناگون در کنار هم مستقر بوده اند.

در سردر ورودی بازار قیصریه بقایای کاشی‌کاری زیبایی از نماد برج قوس آسمان وجود دارد به این دلیل که در گذشته مردم اصفهان اعتقاد داشتند که بنای شهر در این برج گذاشته شده است. بازار قیصریه به مسجد جامع می رسد اما در انتها به بازار عربها ختم می شود. در امتداد این بازار، مساجد و بناهای جالبی قرار گرفته اند که از دوره های مختلف تاریخی به یادگار مانده اند. بازار عریان، هارونیه، نیم آورد گلشن و سماورسازها از راسته های این بازار هستند.

دانلود پاورپوینت معماری بازار اصفهان ppt

معماری بازار کاشان

بازار سرپوش کاشان یکی از مهمترین و زیباترین بناهای قدیمی و دیدنی های کاشان است که از اواسط خیابان بابا افضل تا حدود دروازه دولت ادامه دارد. بازار سنتی کاشان، از جمله زیباترین بازارهای ایران است. معماری زیبای این بازار و وجود کارونسرا و بناهای زیبا در امتداد آن، باعث شده است تا این صفت به بازار کاشان داده شود. قدمت بازار کاشان هم مانند اکثر بازارهای سنتی ایران به دوره صفوی می‌رسد. هرچند اوج خرید و فروش و فعالیت در بازار کاشان، از دوره قاجاریه و رونق تجارت بوده است.

ویژگی مهم بازار کاشان، قرارگیری آن در منطقه پررفت و آمد و تاریخی است. بناهای معروفی مانند خانه بروجردی ها در اطراف بازار کاشان قرار گرفته‌اند. بازار کاشان بازاری مسقف است که طول راسته اصلی آن تقریبا سه کیلومتر می باشد و آثار تاریخی فراوانی در داخل خود دارد. کاروانسراهای متعددی هم که در بازار کاشان قرار دارند، از دیگر دلایل جذابیت این بازار هستند. معروف‌ترین راسته بازار کاشان، بازار مسگرها است. کاروانسرای نو و کاروانسرای میرپنج از معروفترین کاروانسراهای بازار کاشان هستند. تیمچه و سرای بخشی و تیمچه امین الدوله در بازار کاشان قرار دارند.

دانلود پاورپوینت معماری بازار کاشان ppt

معماری بازار خان یزد

معروفترین بازار تاریخی یزد، بازار خان است. این بازار که قدمت آن به دوره افشاریه می رسد، در واقع طویلترین بازار یزد هم هست. بازار خان یزد یکی از بازارهای سرپوشیده تاریخی و پراهمیت ایران است که همانند سایر بازارهای ایرانی از معماری ویژه‌ای بهره می‌برد.

بازار خان یزد مشتمل بر دو بخش متقاطع شمالی-جنوبی و شرقی-غربی است. بازار خان یزد در مجموع ۲۷۴ متر طول دارد که آن را به کوچک‌ترین بازار ایرانی بدل می‌سازد. هرچند که همین بازار، طولانی ترین و عریضترین بازار این شهر به شمار می‌رود. در ساخت این بازار نیز همانند سایر بناهای شهر یزد، عمدتا از مصالحی همچون آجر، خشت، گچ و گل استفاده شده است. بازار خان یزد از راسته‌ها، بازارها و تیمچه‌های متعددی تشکیل شده است که در گذشته هر یک با نام خاص خود شناخته می‌شدند.

معماری بازار اراک

با اینکه بازار سنتی اراک شهرت زیادی ندارد اما از متفاوتترین بازارهای سنتی ایران است. این بازار که تاریخی به قدمت شهر اراک دارد، در واقع استراتژیکترین محل شهر بوده‌ است. بازار اراک در قرن سیزدهم هجری قمری احداث شد. بنای آن به صورتی بود که بتوان از همه دروازه های شهر وارد آن شد و دقیقا چارسوق بازار، میدان مرکزی شهر باشد.

معماری بازار اراک هم از زیباترین معماری های بازار ایران است. بازار اراک را براساس مدلی متقارن بنا کرده اند. جوری که همه گوشه های بازار با یکدیگر تقارن دارند و جلوه زیبایی به بنای این بازار بخشیده اند. کشاورزی قوی اطراف شهر اراک و تولید فرش، مهمترین علت رونق بازار اراک بوده است. بازار اراک حدود 30 تیمچه و راسته دارد که در شاخه های مختلف فعالیت دارند.

دانلود پاورپوینت معماری بازار اراک ppt

معماری بازار قزوین

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بازار قزوین از قدیمیترین بازارهای ایران است. قدمت بازار سنتی قزوین به حدود هزار سال پیش می رسد. البته بنای فعلی بازار قزوین در دوره صفویه و قاجاریه تکمیل شد. بعد از انتخاب قزوین به عنوان پایتخت ایران در دوره صفوی، میدان بزرگی در قزوین بنا شد که تبدیل به بستر اصلی بازار آن شد. این میدان بعدتر به الگویی برای احداث میدان نقش جهان تبدیل شد. البته دیگر از آن میدان خبری نیست اما بازار قزوین، با معماری زیبای ایرانی اسلامی خود، پس از گذشت قرنها همچنان زیبا و پابرجاست.

زیباترین قسمت بازار قزوین سرای سعدالسلطنه است که به ثبت ملی هم رسیده است. کاشی کاری ها و معماری زیبای این سرای بازار قزوین، هر بیننده ای را مبهوت خودش می کند. از طرفی دیگر، بازار قیصریه با سقف های قوسی شکل مرتفع خودش هم از زیباترین قسمتهای بازار قزوین است.

دانلود پاورپوینت معماری بازار قزوین ppt

معماری بازار کرمانشاه

قدمت بازار کرمانشاه به حدود 150 سال پیش می رسد یعنی زمانی که در دوره قاجار گمرک غرب در این شهرستان ایجاد شد. امروزه به بازار سنتی کرمانشاه که در بافت تاریخی این شهر قرار دارد، تاریکه بازار می‌گویند. بازار سنتی کرمانشاه، در کنار مسجد تاریخی عمادالدوله و حمام شهباز خان قرار دارد.

بازار اسلامی کرمانشاه دارای ۱۸ راسته است از جمله این راسته ها می توان به زرگرها، تاریکه بازار (ادویه فروشیها)، آهنگرها، مسگرها، بنکدارها، بزازخانه و توپخانه اشاره کرد. این بازار دارای چهارسوق ها و ورودی های زیبا است که نشانگر دید زیبای معماران عصرهای گذشته و فرهنگ غنی این منطقه می باشد. در بازار کرمانشاه سه سرای مهم به نامهای وکیل الدوله،‌ سرای حاج علی محمد همدانی و سرای نو وجود دارد.

دانلود پاورپوینت معماری بازار کرمانشاه ppt

ویدئویی از معماری بازار کرمانشاه:

دانلود فایل pdf بررسی معماری بازارهای ایران در گذر تاریخ با نمونه های موردی

فایل pdf معماری بازار شرح کامل نمونه هایی از بازارهای ایران و توضیحات کامل آنها می باشد.

در این فایل به بررسی معماری بازارهای ایران در گذر تاریخ با نمونه های موردی مانند بازار ازدوره کهن تا ماد, بازار در دوره اسلامی, نحوه شکل گیری بازار, ویژگی های بازار در مناطق مختلف ایران, انواع بازار, عناصر و فضاهای بازار, معرفی و شرح بازارهای ایران مانند بازار قزوین, بازار تبریز, بازارارومیه, بازار خوی و چند بازار مشهور دیگر همراه با عکس کامل بازار ها و نقشه آن ها پرداخته شده است.

در این فایل pdf بررسی معماری بازارهای ایران در گذر تاریخ تصاویری از پلان بازارهای قدیمی ایران قرار دارد که شامل موارد زیر می شود:

پلان تیمچه امیر (بازار تبریز)

پلان مجموعه میرزا شفیع (نقشه طبقه اول)

پلان تیمچه حاج صفر علی (بازار تبریز)

پلان بازار ارومیه

پلان بازار خوی

پلان بازار قزوین

برای دانلود فایل pdf بررسی معماری بازارهای ایران در گذر تاریخ با نمونه های موردی در پایین همین صفحه، مشخصات خواسته شده را تایپ نموده و روی دکمه "همین الان فایل را برایم ایمیل کن" کلیک کنید.