كاخ ها و عمارت ها

سر در عالی قاپو

یكی از بناهای مهم دوره صفویه در قزوین «حیاط نادری» با عمارت ها و باغ های بسیار زیبا بوده است. این مجموعه هفت در داشته است كه یكی از آن ها را عالی قاپو می نامیدند. از درهای آن جز در عالی قاپو، اثری باقی نمانده است.

این بنا درگاه بلندی دارد كه به خیابان شهدای قزوین مشرف است. این در به هشتی بزرگی متصل است و در داخل، در دو طرف آن دو اتاق وجود دارد كه جایگاه دربانان بوده است. راهرو طبقه دوم بنا نیز از همین اتاق ها می گذشته است. در سمت غرب این در، سه اتاق طولانی پهلوی هم در اتاق ها در دوره قاجاریه به قرائت خانه و دیگری به چای خانه و دیگری به چای خانه تبدیل شد. اكنون تمام اتاق ها متعلق به چای خانه است. در طرف شرقی بنا، بعدها، مدرسه ای ساخته شد. این قسمت نیز در گذشته مانند طرف غربی، جایگاه قراولان و نگهبانان بوده است. جلو در عالی قاپو جلوخانی است كه در دو طرف آن دو سكوی پهن با سنگ ساخته شده است.

قطعه های تاریخی

در نقاط مختلف استان قزوین، قلعه های متعددی وجود دارد كه برجسته ترین آن ها قلعه الموت است كه با جنبش سیاسی و دینی حسن صباح ارتباط مستقیم دارد.

قلعه الموت

این قلعه بر فراز كوهی است كه اطراف آن را پرتگاه های عظیم بریدگی های شگفت فرا گرفته است. این كوه از نرمه گردن ‌(میان نرمه لات و گمارود) شروع شده و به طرف مغرب ادامه پیدا كرده است. صخره های پیرامون قلعه كه رنگ سرخ و خاكستری دارند، در جهت شمال شرقی به جنوب غربی كشیده شده اند. پیرامون دژ از هر چهار سو پرتگاه است و تنها راه دسترسی به آن راه بسیار باریكی است كه در جانب شمال آن قرار دارد.

قلعه نویزرشاه

این قلعه در شرق «شترخان» و در شمال شرقی روستای «گرم رود» بر فراز كوه بلندی كه دیوارهای صخره ای آن به طور عمودی به سوی دره های اطراف پایین می رود و بلندترین نقطه آن 2000 با ارتفاع دارد، واقع شده است.

از دیوار قلعه هنوز قسمتی برپا است و در بالای یكی از دو دیوار آن، روزنی قرار دارد. از بنایهای آن چند اتاق و ساختمان بزرگ هنوز برپا است. این قلعه با توجه به وضع طبیعی آن، از جمله قلعه های مستحكم و تسخیر ناپذیر منطقه به شمار می رفته است.

قلعه لمبسر

در ناحیه رودبار نیز بیش از هر چیز ویرانه های مربوطه به قلعه های اسماعیلیه كه بر فراز ستیغ كوهساران خودنمایی می كنند، نمایان است. دژ لمبسر یكی از عظیم ترین و وسیع ترین دژهای منطقه  است كه دو رود «نینه رود» و «لمه در» در دو سوی آن جریان دارد. قلعه لمبسر از سه جهت مشرق، جنوب و شمال به پرتگاه های مخوفی منتهی می گردد. بخشی از سمت شرقی آن یعنی سمت رودخانه نینه رود. شیب كم تری دارد. به همین جهت، دیواری عظیم و قطور با سنگ های بسیار بزرگ ساخته اند كه تا امروز قسمتی از آن پابرجاست و در حدود 20 متر طول و 10 متر ارتفاع دارد.

قلعه سمیران

این قلعه بر بالای تپه سنگی در دهستانی طارم قرار دارد و دسترسی به آن جز از سمت شمال، بسیار دشوار است. سفید رود از جانب جنوبی این قلعه می گذرد و آن سوی رود، رشته ارتفاعات بلند سنگی سر به آسمان كشیده اند. بنای اصلی قلعه در بالای كوه قرار دارد و بخشی از شیب آن را كه به طرف جنوب می باشد، در بر میگیرد.

مجموعه بازار قزوین

مجموعه بازار قزوین با معماری جالب و قدیمی خود، یكی از مكان های دیدنی شهر قزوین است كه در حال حاضر، از آن چند اثر كوچك قدیمی به جای مانده است. در دوره صفویه، بازارها وسعت یافته اند، و هر بازار به صنفی خاص اختصاص داشته است. در گذر هر یك از این بازارها مسجد، حمام، سراها، تیمچه ها، و قیصریه ای وجود داشته است كه از آن میان، تیمچه ها مركز تجارت و قیصر به محل صنعتگران بوده است.

مسجد جامع كبیر

مسجد جامع كبیر كه در محله دباغان و در كناره غربی خیابان شهدا واقع شده است، از مهم ترین مسجدهای قزوین است. این مسجد نه تنها در قزوین، بلكه در سراسر ایران  منحصر به فرد و بی مانند است. گنبد و مناره های باشكوه، ایوان های بلند، گچ بری نفیس و ساختمان باشكوه آن نماینده و نشانگر بهترین سبك معماری دوره های سلجوقی و صفوی است.

مسجد حیدریه

این مسجد در گذر بلاغی و جز محله پنبه ریسه است. راجع به تاریخ بنیاد این مسجد اطلاع درستی در دست نیست، ولی بی شك این همان مسجدی است كه حمدالله مستوفی و امام رافعی آن را به نام «جامع اصحاب ابوحنیفه» معرفی كردخه اند. گچ بری های نفیس این مسجد نیز مانند گچ بری های مسجد جامع كبیر است و بعید نیست كه گچ بری های هر دو مسجد كار یك هنرمند باشد.

این مسجد در زمان صفویه هم دایر و آباد بوده، ولی به تدریج خواب شده است. در دوره قاجاریه با افزوده شدن ایوانی در مقابل شبستان حجره هایی در اطراف آن، تا اندازه ای رونق گذشته خود را بازیافته است و عده ای از طلاب در آن سرگرم تحصیل بوده اند. از این مسجد، تنها شبستان آن باقی مانده است.

مسجد النبی

این مسجد از حیث وسعت و عظمت بنا و شیوه ساختمان و استحكام پی ها و حسن سلیقه ای كه در ساخت آن به كار گرفته شده است، یكی از مهم ترین مسجدهای قزوین به شمار می رود. آغاز بنای این مسجد را به دوره صفویه نسبت می دهند. اما چنین به نظر می رسد كه پس از انقراض صفویه، در اثر عدم توجه، به صورت ویرانه ای درآمده و در دوره قاجاریه از نو بازسازی شده است.

حیاط مسجد به شكل مستطیل و طول آن از شمال به جنوب است. هر یك از جهات چهارگانه مسجد ایوانی بلند در وسط دارد و دو گوشواره و سپس دو شبستان یا رواق در دو سوی آن بنا شده است. در دو بخش شرقی و غربی بنا، شبستان ها باریك تر، و در بخش های شمالی و جنوبی، پهن تر و بزرگترند. رواق ها یا شبستانهای شمالی و جنوبی هر یك دارای چهار طاق نما، و رواق های شرقی و غربی دارای نه طاق نمای اند. هر یك از طاق نماها دارای ارسی سه چشمه ای بوده است كه امروزه بیش تر آنها فرسوده شده اند و به جای آن ها، در چوبی كار گذاشته اند. در وسط حیاط مسجد یك حوض بسیار بزرگ سنگی به شكل مربع مستطیل ساخته شده است كه برای وضو گرفتن از آن استفاده می شود.

حسینیه امینی‌ ها

این حسنیه در انتها و حاشیه غربی خیابان مولوی قزوین قرار گرفته است و بخشی از شانزده عمارت تو در تو و پیوسته ای است كه در سال 1275 هجری قمری به سرمایه مرحوم «حاج محمدرضای امینی» از تاجران قزوین ساخته شده است.

از دیگر مسجدهای قدیمی قزوین می توان از مسجد بی بی آمنه خاتون متعلق به دوره صفویه، مسجد زبیده و حلیمه خاتون، مسجد سوخته چنار و مسجد محمدیه متعلق به قرن سیزدهم هجری قمری نام برد.

آرامگاه حمدالله مستوفی

این آرامگاه در شرق شهر قزوین، درمحله پنبه ریسه و مشرق میدانگاه، در میان امام زاده علی و امام زاده آمنه خاتون قرار گرفته است و به «گنبد دراز» نیز معروف است. حمدالله مستوفی، جغرافیادان معروف كه از خاندان مستوفیان بود، در سال 680 هـ . ق در این شهر به دنیا آمد و تا حدود 750 هـ. ق زیست. او در ابتدا از طرف خواجه رشید الدین فضل الله به سمت مستوفی زنجان، ابهر و طارخ منصوب گشت و پس از قتل خواجه، به دستگاه وزارت غیاث الدین محمد راه یافت و مدت ها در سلك ملازمان خاندان وی به سر برد و در سال 720 ­­­­­­­هـ .ق  منظومه ظفرنامه را سرود. آرامگاه او برجی است كه در قرن هشتم هـ . ق ساخته شده است. محوطه كنونی آرامگاه بیش از 380 متر متر مربع است كه اندكی بیش از 30 متر آن زیربنای برج است و بقیه جزء حیاط آرامگاه است.

 آرامگاه شیخ احمد غزالی

این آرامگاه كه دركوچه امام زاده اسماعیل و نزدیك خیابان پیغمبریه قزوین قرار دارد به شكل حیاط كوچكی است و آن را امام زاده احمد می نامند. ولی عده ای از مردم قزوین این آرامگاه احمد غزالی- برادر محدم غزالی می دانند كه در قزوین رندگی می كرده و بین سال های 504 تا 527 هـ . ق درگذشته است.

فهرست

عمارت چهل ستون

قطعه های تاریخی

قلعه الموت

قلعه نویزرشاه

قلعه لمبسر

قلعه سمیران

قلعه سنگرود

قلعه شیركوه

قلعه ساسان (آرامگاه بزرگ)

قلعه دختر (قزقلعه)

قلعه و آثار ایوان نیاق

برج های آرامگاهی خرقان

برج باراجین

برج سنگی با كتبیه كوفی

گنبدهای تاریخی

كافر گنبد

حمام شاه عباسی

گرمابه صفا

آب انبار حاج كاظم

آب انبار حكیم

آب انبار سردار بزرگ

آب انبار سردار كوچك

آب انبار پنجه علی

آب انبار جنب مسجد جامع كبیر

آب انبار حاج ملا آقا

آب انبار حاج كریم

آب انبار رزگره كوچه

آب انبار شیشه گر

آب انبار خان

آب انبال لالو

پل شاه عباسی

پل لوشان

سد قدیمی سید علی خان

سد قدیمی سپهسالار

گورستان شاه كوه

گازرخان

هزویل

مجموعه بازار قزوین

تیمچه سرباز

تیمچه سرپوشیده

تیمچه حاج سید كاظم

تیمچه رضوی

تیمچه درویش مهدی

تیمچه حاح محمدتقی

كاروان سرای محمد آباد خره

دورازه های قزوین

مسجد جامع كبیر

مسجد حیدریه

مسجد النبی

مسجد سنجیده

آرامگاه حمدالله مستوفی

 آرامگاه شیخ احمد غزالی

امام زائده اسماعیل

امام زاده شاه زاده حسین

امام زاد آمنه خاتون